Emerytury pomostowe

Dla ubezpieczonych, którzy nie spełnili warunków, do otrzymania wcześniejszej emerytury na powyższych zasadach, mimo wykonywania pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze przed dniem wejścia w życie ustawy emerytalnej przewidziano tzw. Emeryturę pomostową (ustawa o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2008 r. nr 237, poz. 1656 ze zm.). Wynika to wprost z art. 24 ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, która stanowi, że dla ubezpieczonych, urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, z wyjątkiem ubezpieczonych mających prawo do emerytury na warunkach określonych w art. 32, 33, 39, 40, 46, 50, 50a i 50e, 184 oraz w art. 88 ustawy, o której mowa w art. 150, zostaną ustanowione emerytury pomostowe.

Prawo do emerytury pomostowej na ogólnych warunkach przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1. urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;
2. ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;
3. osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;
4. ma okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;
5. przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, wymienioną w dotychczasowych przepisach lub w nowych wykazach prac;
6. po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, wymienioną w nowych wykazach prac;
7. nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Ustawodawca przewidział też wyjątki od powyższych zasad i możliwość przyznania emerytury pomostowej dla osób, które:

1. po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 (wymienionej w nowych wykazach prac);
2. spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 (urodziła się po dniu 31 grudnia 1948 r., ma staż pracy w szczególnych warunkach, okresy składkowe i nieskładkowe, osiągnęła określony wiek co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn, przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, wymienioną w dotychczasowych przepisach lub w nowych wykazach prac, nastąpiło z nią rozwiązanie stosunku pracy) i art. 5-12 (wymogi szczególne);
3. w dniu wejścia w życie ustawy tj. na dzień 1 stycznia 2009 r. miała okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, wymienionej w nowych wykazach prac, wymagany do przyznania emerytury pomostowej na ogólnych lub szczególnych zasadach albo emerytury pomostowej z tytułu wykonywania pracy górniczej;

Przy ustalaniu co najmniej 15-letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze sumuje się okresy pracy:

• przebyte przed dniem 1 stycznia 2009 r., jako okresy pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu dotychczasowych przepisów, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy,

• przebyte zarówno przed 1 stycznia 2009 r., jak i po 31 grudnia 2008 r. okresy pracy wymienionej w nowych wykazach prac, stanowiących załączniki do ustawy.

Należy również pamiętać, że zgodnie z art. 12 ustawy przy ustalaniu okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie lub świadczenie z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

W przypadku niektórych grup pracowników (Wykaz B: prace na statkach żeglugi powietrznej, prace w portach morskich, prace gorące w hutach żelaza i stali oraz hutach metali nieżelaznych, prace różne) obowiązuje ponadto wymóg osiągnięcia wieku emerytalnego w czasie zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze albo w odpowiednim czasie po ustaniu takiego zatrudnienia.

Kwestie dowodowe

Należy pamiętać, że mimo braku świadectwa pracy w szczególnych warunkach bądź świadectwa zawierającego błędy (zła nazwa stanowiska, źle wymienione prace, niezgodnie z wykazem A lub B, stanowiącym załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w orzecznictwie sądów powszechnych przyjmuje się, że:

• „jeżeli zachodzą wątpliwości co do stwierdzeń zawartych w świadectwie pracy, konieczne jest ich zweryfikowanie innymi dowodami, szczególnie dokumentami i dowodami osobowymi.” – (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 15.04.2014 r., III AUa 839/13, LEX nr 1469393).

• „W postępowaniu przed sądem okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przewidziane rozporządzeniem (…) mogą być ustalane także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia z zakładu pracy, a więc wszelkimi dopuszczalnymi przez prawo środkami dowodowymi.” – (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 14.04.2014 r., III AUa 1324/13, LEX nr 1458883).

Jeżeli więc spełniamy wymogi do uzyskania emerytury wcześniejszej lub pomostowej z tytułu pracy w szczególnych warunkach warto odwołać się od decyzji ZUS, najlepiej korzystając z pomocy doświadczonego prawnika.