Zakupy na pokazach – jakie masz prawa
Co zrobić, jeśli kupiłeś drogi produkt, którego jednak nie chcesz?
Coraz częściej firmy sprzedają różne produkty m.in. naczynia, kołdry, przyrządy do masażu poza lokalem przedsiębiorstwa, najczęściej na specjalnych pokazach. Należy mieć na uwadze, że sprzedający, prowadzący takie prezentacje, to osoby odpowiednio wykwalifikowane, potrafiące wywierać wpływ na kupującego, doskonale znające oferowane produkty i mający informacje o grupie potencjalnych nabywców. Co zatem zrobić, jeśli wpadłeś w pułapkę zbędnych i kosztownych zakupów?
Przysługują Ci specjalne prawa
Kwestię tą reguluje ustawa z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz.U. 2012 r. Nr 1225 tj. ze zm.). Ustawę stosuje się do umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa (czyli poza miejscem przeznaczonym do obsługiwania publiczności i oznaczonym zgodnie z przepisami o działalności gospodarczej), a także do umów zawartych w wyniku zorganizowanego poza lokalem przedsiębiorstwa zbierania ofert konsumentów w czasie odwiedzin przedsiębiorcy lub osoby działającej w jego imieniu w miejscu pracy konsumenta, w jego mieszkaniu albo w innym miejscu jego prywatnego pobytu.
Należy więc upewnić się, czy sprzedaż nie ma miejsca w sklepie prowadzącym sprzedaż detaliczną, gdyż sprzedający mogą również organizować prezentacje w stałych punktach sprzedaży detalicznej, w biurze, siedzibie zarządu, magazynie przedsiębiorcy lub innym pomieszczeniu, jeżeli są one przeznaczone do obsługiwania kupujących i oglądających towary oraz oznaczone w sposób dający możliwość powiązania lokalu z przedsiębiorcą. Lokalem przedsiębiorstwa będzie również sezonowe stoisko, stragan, lada, ogródek – w pobliżu sklepu (lokalu) przedsiębiorstwa. Podobnie należy kwalifikować takie miejsca jak kiermasze i okazjonalne, lecz zorganizowane w systematyczny sposób targi, wystawy połączone ze sprzedażą i powiązane z przedsiębiorcą stosownym oznakowaniem, a wówczas w/w ustawa nie ma zastosowania.
Jakie masz konkretnie uprawnienia?
– prawo do wglądu do dokumentu potwierdzającego prowadzenie działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę oraz dokumentu tożsamości. W razie zawierania umów w imieniu przedsiębiorcy osoba działająca w jego imieniu winna okazać ponadto dokument potwierdzający swoje umocowanie;
– prawo odstąpienia od umowy bez podania przyczyn i bez zapłaty oznaczonej sumy – należy złożyć stosowne oświadczenie na piśmie w terminie dziesięciu dni od zawarcia umowy (najlepiej wysłać listem poleconym na adres przedsiębiorcy określony w CEIDG lub KRS). Należy pamiętać, że przedsiębiorca nie może zastrzec, że konsumentowi wolno odstąpić od umowy za zapłatą oznaczonej sumy (odstępne). Konsument ma obowiązek zwrócić nabyty produkt, w zamian za zapłaconą za niego kwotę. Zwrot powinien odbyć się niezwłocznie nie później niż w terminie czternastu dni.
Warto także zauważyć, że przedsiębiorca nie może ograniczać prawa do zwrotu poprzez np. zastrzeżenie zwrotu osobistego produktu do siedziby firmy. Taka klauzula umowna została decyzją Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Nr RPZ 26/2013 z dnia 27.09.2013 r. uznana za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów.
– prawo do uzyskania informacji o prawie odstąpienia od umowy w terminie, o którym mowa powyżej i otrzymania wzoru oświadczenia o odstąpieniu, z oznaczeniem imienia i nazwiska (nazwy) oraz adresem zamieszkania (siedziby) przedsiębiorcy oraz uzyskania pisemnego potwierdzenie zawarcia umowy, stwierdzającego jej datę i rodzaj oraz przedmiot świadczenia i cenę. Z tym, że informowanie konsumenta o prawie do odstąpienia od umowy w sposób niezupełny np. bez informacji o terminie do odstąpienia od umowy narusza przepisy prawa.
Co z kredytem?
Odstąpienie od umowy jest także skuteczne wobec umowy kredytu, z którego jest finansowane nabycie produktu określonego w umowie sprzedaży (tzw. kredyt wiązany). Może się jednak zdarzyć, że zawarta umowa kredytu stanowi oddzielną umowę kredytu konsumenckiego nie związaną z zakupem oferowanego produktu, wówczas w tym samym czasie należy złożyć takie samo oświadczenie o odstąpieniu od otrzymanego kredytu i wysłać na adres podmiotu, który go udzielił. Jeżeli nie jesteś pewien rodzaju udzielonego kredytu, skorzystaj z porady prawnej.
Sankcje za niedopełnienie obowiązków przez przedsiębiorcę
Przede wszystkim, jeżeli konsument nie został poinformowany na piśmie o prawie odstąpienia od umowy, bieg terminu 10 – dniowego nie rozpoczyna się. W takim wypadku konsument może odstąpić od umowy w terminie dziesięciu dni od uzyskania informacji o prawie odstąpienia, nie później jednak niż po upływie trzech miesięcy od jej wykonania.
Ponadto taka praktyka może zostać uznana za na podstawie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, określoną w art. 24 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Wówczas, jeśli przedsiębiorca nadal stosuje taką praktykę, Prezes UOKiK nakazuje zaniechania jej stosowania. Prezes Urzędu może nałożyć na przedsiębiorcę, w drodze decyzji, karę pieniężną w wysokości nie większej niż 10 % przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary.
W przypadku skorzystania z oferty zakupu, a następnie zmiany decyzji warto znać swoje prawa. W razie wątpliwości warto skontaktować się z prawnikiem, żeby uniknąć problemów, a zwłaszcza utraty uprawnień do odstąpienia od umowy.